„W systemie ochrony zdrowia narasta kryzys finansowy, organizacyjny i kadrowy”. Ponure wnioski z raportu Forum Ochrony Zdrowia 2025

Nareszcie ukazał się raport „Forum Ochrony Zdrowia 2025. Debaty, wnioski, rekomendacje”, podsumowujący ważne rozmowy, które miały miejsce w Karpaczu we wrześniu 2025, w czasie 16. edycji Forum, zorganizowanej przez Instytut Studiów Wschodnich i Modern Healthcare Institute.

W czasie prawie 50 debat Forum wzięło udział 700 gości, w tym przedstawiciele rządu, instytucji międzynarodowych, eksperci, lekarze, dyrektorzy placówek medycznych (prywatnych, państwowych, samorządowych), kadra zarządzająca polskim sektorem farmaceutycznym.

Poruszono kwestie najważniejsze: finansowania i organizacji systemu ochrony zdrowia, bezpieczeństwa pacjentów, cyfryzacji, edukacji zdrowotnej i profilaktyki, kryzysu demograficznego.

Teraz treść tych debat i wnioski sformułowane przez wiodących ekspertów medycznych Polski są dostępne w formie raportu. Co wynikło z rozmów i burz mózgów? Jakie wnioski i rekomendacje dotyczące systemu ochrony zdrowia sformułowali eksperci? Poniżej znajdziesz zwięzłe podsumowanie raportu.

- Naszym wspólnym celem jest poszukiwanie rozwiązań dla najważniejszych wyzwań stojących przed systemem ochrony zdrowia w Polsce – napisał we wstępie do raportu Jerzy Bochyński, prezes zarządu Instytutu Studiów Wschodnich.

Niestety, z wniosków zamieszczonych na końcu raportu wyłania się niewesoły obraz systemu ochrony zdrowia, który nie wie, dokąd zmierza:

Nie mamy jasno określonych celów, nie mierzymy postępu i nie wiemy, czy zmierzamy w dobrym kierunku – czytamy. A dalej ponura konkluzja: - W systemie ochrony zdrowia narasta kryzys, mający wymiar wielowymiarowy - finansowy, organizacyjny, kadrowy.

Autorzy raportu podkreślają konieczność daleko idących zmian w polskim systemie ochrony zdrowia, na wszystkich poziomach aż do fundamentów.

Reforma wymaga nie tylko technicznych rozwiązań, ale przede wszystkim zmiany kulturowej, odpowiedzialności, zaufania i wspólnego celu – twierdzą autorzy raportu.

Tylko wtedy polski system zdrowotny będzie mógł zmierzyć się z wyzwaniami, takimi jak starzejące się społeczeństwo, kryzys demograficzny, uciekające nam nowe technologie, narastające zagrożenie na arenie międzynarodowej. Obecny model finansowania i organizacji nie może tym wyzwaniom sprostać.

Co proponują eksperci, by zaradzić kryzysowi? Przede wszystkim potrzebna jest zmiana systemu na taki, który będzie sprawniejszy, bardziej przejrzysty.

Wskazana jest decentralizacja systemu, poprawienie przejrzystości zasad, w jakich funkcjonują placówki medyczne i pacjenci – czytam w raporcie.

Autorzy zauważają, że nadmierne rozbudowanie procedur i legislacji jest problemem nie tylko polskim, ale ogólnoeuropejskim. Nasz kraj pozostaje jednym z elementów niewydolnego systemu europejskiego. Na przykładzie badań klinicznych autorzy piszą:

W Europie zbyt często hamulcem dla rozwoju innowacji w branży farmaceutycznej - jak nowe leki, badania kliniczne, projekty R&D - są biurokracja i długotrwałe procedury legislacyjne, przez co kontynent traci konkurencyjność wobec USA i Chin.

By naprawić system ochrony zdrowia tak skomplikowany, jak polski, trzeba go najpierw bardzo dobrze poznać i zdiagnozować. Do tego konieczne jest sprawniejsze zbieranie informacji i podejmowanie decyzji na podstawie danych:

Potrzebne jest nie tylko zwiększanie zasobów, ale równocześnie lepsze ich wykorzystanie, wdrażanie mechanizmów oceny jakości i skuteczności działania (…). Jednym z fundamentów zmian powinien być system zbierania, monitorowania i analizowania danych medycznych, którego nadal nie udało się zbudować.

Do zbudowania nowego, sprawnego systemu, konieczna będzie współpraca na wielu poziomach (np. szpitale, AOS, POZ), czyli opieka zintegrowana. Podstawą rozwoju jest też cyfryzacja, dalsza automatyzacja systemów i zbierania danych, monitoring ścieżek pacjentów.

Oczywiście nie da się tego wszystkie osiągnąć bez zgody politycznej na podstawowym przynajmniej poziomie. Eksperci Forum Ochrony Zdrowia apelują:

Zdrowie musi znajdować się w centrum zainteresowania państwowej polityki, ale poza sporem politycznym (…). Publiczne wydatki na ochronę zdrowia powinny być postrzegane jako inwestycja w rozwój gospodarczy i wzrost PKB.

Autorzy raportu podkreślają, że skoro lepiej – i taniej! – jest zapobiegać niż leczyć, to jednym z elementów naprawy ochrony zdrowia w Polsce musi być dynamiczny rozwój profilaktyki:

Musi wzrastać rola profilaktyki i zapobiegania, a także szybkiego wykrywania chorób, tak aby leczenie mogło być skuteczniejsze i tańsze.

Dla dobra profilaktyki konieczna jest współpraca lekarzy, samorządów, administracji, mediów i obywateli, a także długofalowe planowanie, zamiast polegania – jak dotąd – tylko na punktowych akcjach:

Programy profilaktyczne powinny być kontynuowane, audytowane i modyfikowane, a nie porzucane przy każdej zmianie rządu.

Autorzy raportu zwrócili też uwagę na to, że sama sytuacja międzynarodowa wymusza na Polsce lepsze przygotowanie na wypadek naprawdę poważnych kryzysów:

Wzmocnienia wymaga system medycyny wojskowej oraz generalne zabezpieczenie ochrony zdrowia na wypadek kryzysu, które obejmie zabezpieczenie bezpieczeństwa lekowego, dostosowanie infrastruktury placówek medycznych, rozwój kadr medycznych, dywersyfikację dostaw i zbudowanie odpowiednich zapasów.

Konieczne są więc pilne zmiany legislacyjne, organizacyjne i edukacyjne dla poprawy bezpieczeństwa medyków i pacjentów.

Raport z obrad Forum Ochrony Zdrowia pokazuje, że nie jest dobrze także na odcinku badań klinicznych, znajdujących się w fazie stagnacji przez nadmierne zbiurokratyzowanie systemu na poziomie krajowym i europejskim:

Polska musi zacząć myśleć o badaniach klinicznych jak o inwestycjach zagranicznych i budować przewagi konkurencyjne, takie jak szybkość otwierania badań, jakość ośrodków i kompetencje badaczy – piszą autorzy raportu.

Potrzebna jest pilnie strategia rozwoju badań klinicznych w Polsce, lepsze procedury legislacyjne i administracyjne, lepsza dostępność informacji dla pacjentów, rozwój badań niekomercyjnych i badań wczesnych faz. Warunkiem niezbędnym poprawy jest oczywiście lepsza współpraca uczelni medycznych z rynkiem:

Trzeba stworzyć ekosystem współpracy między nauką, biznesem, państwem i pacjentami (…). Należy odejść od sektorowego podejścia i zacząć działać wspólnie – na poziomie uczelni, instytucji finansujących i ministerstw (…). Fundamentem takiej współpracy mogą stać się regionalne centra medycyny cyfrowej i centra wsparcia badań klinicznych.

Autorzy wskazują, że polem współpracy i intensywnego rozwoju powinna stać się zwłaszcza genetyka.

Źródło: raport „Forum Ochrony Zdrowia 2025. Debaty, wnioski, rekomendacje”, Instytut Studiów Wschodnich, Warszawa-Karpacz 2025

Czytaj też: Szef Agencji Badań Medycznych: „Polska ma szansę znaleźć się na podium”