Czy szczepienia chronią przed wariantem Delta? Skuteczność szczepionki Moderna, Pfizer, AstraZeneca oraz J&J przeciw mutacjom koronawirusa

Wariant Delta to najnowsza groźna mutacja koronawirusa SARS-CoV-2 pochodząca z Indii, która jest sprawcą kolejnej fali epidemii w kolejnych krajach na świecie, a w Polsce stała się dominującą odmianą patogenu od końca lipca 2021 r.

Nowa wersja koronawirusa stanowi poważniejsze zagrożenie od tych wcześniejszych. Jak potwierdzili naukowcy z Niemiec, jest bardziej zaraźliwa i chorobotwórcza, a wynika to ze zwiększonej zdolności do łączenia się z komórkami organizmu oraz zmniejszonej podatności na działanie szczepionek przeciw COVID-19 i leczniczych przeciwciał monoklonalnych.

Uważa się, że do tej pory nowy koronawirus przeszedł już ponad 12 tysięcy mutacji, z których większość miała neutralny wpływ na jego zjadliwość. Największym problemem również w przypadku wariantu Delta są zmiany ewolucyjne w budowie białek kolca wirusa, które umożliwiają jego atak na ludzkie komórki.

Zmniejszoną efektywność szczepień przeciwko COVID-19 wykazano zwłaszcza w stosunku do zakażeń nowymi wariantami budzącymi obawy (Variants of Concern, VoC), takimi jak Delta z Indii (B.1.617.2) czy Beta z RPA (B.1.351).

Najnowsze mutacje wirusa są nie tylko bardziej odporne na neutralizację, ale też częściej powodują zakażenia u osób zaszczepionych (ang. breakthrough infections).

Jak sugerują badania brytyjskie, skuteczność neutralizacji koronawirusa w organizmie po przyjęciu dwóch dawek szczepionki dla jego wariantów z Indii i RPA jest:

• przeszło 11-krotnie mniejsza dla indyjskiego wariantu Delta (B.1.617.2) w przypadku szczepionki Pfizer oraz 4-krotnie dla szczepionki AstraZeneca,
• prawie 8-krotnie mniejsza w przypadku dla indyjskiego wariantu Kappa (B.1.617.1 ) dla Pfizera, ale tylko 0,7-krotnie dla AztraZeneki,
• ok. 9,5 razy dla południowoafrykańskiego wariantu Beta (B.1.35) dla preparatu Pfizer-Biontech oraz niemal 1,5 razy dla produktu AstraZeneca.

Szczepionka Pfizera zapewniała większą skuteczność przy podaniu dwóch dawek niż jednej, a także większą niż dwie dawki AstraZeneki. Wyniki tych badań idą jednak w parze z innymi niepokojącymi odkryciami naukowców, według których jedna dawka szczepionki lub nieprzyjęcie jej wcale mogą sprzyjać wysokiej zakaźności wariantem Delta – oraz pojawieniu się innych mutantów odpornych na przeciwciała.

W obliczu zagrożenia wariantem Delta oraz innymi VOC obecnie prowadzone są dodatkowe badania poszczególnych szczepionek, a wstępne wyniki tych prac są już dostępne, choć głównie w formie przeddruków.

Jak wynika z niewielkiego badania fińskiego z udziałem 180 pracowników służby zdrowia, których przyjęli dwie dawki szczepionki typu mRNA (Pfizer lub Moderna), ich osocze miało zdolność efektywnej neutralizacji koronawirusa w wariancie Alfa z Wielkiej Brytanii (B.1.1.7), ale była ona 5-razy mniejsza dla wariantu Beta z RPA (B.1.351), choć u 92 proc. zaszczepionych występowały przeciwciała zapewniające do pewnego stopnia efekt ochronny przed koronawirusem.

W pracach amerykańskich dowiedziono z efektywności szczepionki mRNA firmy Moderna, która działa niemal identycznie, jak produkt Pfizera. Wynika z nich, że odpowiedź odpornościowa na warianty budzące obawy po przyjęciu dwóch dawek preparatu w porównaniu do tej, jaką wywołuje oryginalna wersja tego patogenu (oznaczanego jako D614G), jest podobna jak dla wariantu Alfa z Wielkiej Brytanii i 2,1-8,4 razy mniejsza dla innych VOC: południowoafrykańskiego wariantu Beta, indyjskiego wariantu Delta oraz brazylijskiego wariantu Gamma.

Bardziej szczegółowe dane dowodzą też, że choć przeciwciała wytworzone po szczepieniu Moderną wciąż miały zdolność neutralizacji koronawirusa, ich efektywność okazała się:

• 1,2 razy mniejsza dla wariantu Alfa z Wielkiej Brytanii,
• od 6,9 do 8,4-razy mniejsza wariantu Beta z RPA,
• 8 razy mniejsza dla wariantu A.VOI.V2 z Tanzanii,
• 3,2 razy mniejsza dla wariantu Gamma z Brazylii,
• 2,1 razy mniejsza dla wariantu Kappa z Indii.

Również badania holenderskie odnośnie skuteczności szczepionki Johnson & Johnson z udziałem ośmiu osób wykazały jej skuteczność w stosunku do różnych wariantów koronawirusa, która w przypadku wariantu Beta z RPA była zmniejszona 5-krotnie, natomiast dla wariantu Gamma z Brazylii okazała się 3,3-krotnie mniejsza.

Ponieważ jednak przeciwciała u zaszczepionych osób wciąż chroniły przed infekcją, a odpowiedź odpornościowa ze strony innych komórek układu immunologicznego była podobna w przypadku różnych wariantów koronawirusa, naukowcy są przekonani, że badania prowadzone obecnie na świecie potwierdzą efektywne działanie również wobec najnowszej jego wersji z Półwyspu Indyjskiego.

ZOBACZ: Mnisterstwo Zdrowia: Polacy wezmą udział w testach skuteczności szczepionki AstraZeneca wobec mutacji SARS-CoV-2

Akcja #szczepiMYgminy jest objęta Patronatem Honorowym Premiera Mateusza Morawieckiego