Wodonercze – objawy, przyczyny i leczenie. Jakie badania należy wykonać przy podejrzeniu zastoju moczu w nerce?

Wodonercze – co to jest?

Wodonercze jest definiowane jako rozszerzenie miedniczki, kielichów i miąższu nerki przez gromadzący się i zalegający mocz. Jego zastój pojawia się w sytuacji, gdy nerka funkcjonuje prawidłowo i w związku z tym produkuje odpowiednią ilość moczu, jednak nie znajduje on ujścia na zewnątrz. Wynika to z faktu, że na drodze, jaką pokonuje aż do cewki moczowej, pojawia się przeszkoda lub następuje zwężenie.

Rezultatem gromadzenie się moczu w nerce jest wzrost ciśnienia, a co za tym idzie – rozszerzanie się miedniczki i kielichów nerkowych. To natomiast może skutkować zakażeniem układu moczowego, rozwojem stanu zapalnego nerek czy też rozwojem ich niewydolności.

Wodonercze może występować u osób dorosłych i u dzieci, ale często jest wykrywane już u płodu.

Wodonercze – przyczyny zastoju moczu w nerce

Przyczyny zastoju moczu w nerce mogą mieć charakter pierwotny lub wtórny. Jak wynika z badań, tego typu wrodzone wady układu moczowego są częściej diagnozowane u chłopców niż u dziewcząt.

Do najważniejszych pierwotnych przyczyn rozwoju wodonercza zalicza się:

• zwężenie moczowodu,
• cofanie się moczu z pęcherza do moczowodu lub z moczowodu do nerki,
• zwężenie szyi pęcherza moczowego (w miejscu, gdzie przechodzi w cewkę moczową),
• zwężenie zastawki w cewce moczowej (tylko u chłopców).

Wodonercze o charakterze wtórnym często wynika z występowania u pacjenta innych chorób, również nowotworów czy problemów z układem krwionośnym. Zastój w nerce jest także schorzeniem, które często występuje u kobiet ciężarnych.

Wodonercze w ciąży wynika przede wszystkim z ucisku macicy na moczowody lub też ze stanów zapalnych, które rozwijają się w związku z infekcjami układu moczowego.

Choroby, które mogą się przyczyniać do rozwoju wodonercza, to m.in.:

• skrzepy krwi w moczowodzie, które powodują zamknięcie jego światła,
• stan zapalny pęcherza lub cewki moczowej,
• zapalenie gruczołu krokowego (prostaty),
• rozrost prostaty,
• nowotwór prostaty,
• nowotwór nerki,
• nowotwór moczowodu,
• nowotwór pęcherza,
• pęcherz neurogenny (zatrzymywanie moczu lub niepełne opróżnianie pęcherza),
• stulejka,
• nowotwór szyjki macicy,
• nowotwory w przestrzeni zaotrzewnowej,
• uszkodzenie moczowodów w trakcie przeprowadzania zabiegów w obrębie miednicy mniejszej.

Wodonercze – objawy

Wodonercze dotyczy zwykle jednej nerki i nazywa się je jednostronnym. Zazwyczaj wykrywane jest przypadkowo. W związku z tym, że jedna z nerek działa prawidłowo, stopniowo przejmuje zadania tej, w której występuje zastój moczu. W efekcie schorzenie przebiega bezobjawowo lub też daje objawy niecharakterystyczne.

Typowe symptomy wodonercza to ból i objawy towarzyszące, a dokładniej:

• tępy ból w okolicy lędźwiowej kręgosłupa, który promieniuje do spojenia łonowego, a u mężczyzn – do jąder,
• zaburzenia pracy układu pokarmowego, m.in. mdłości, wzdęcia, wymioty,
• obecność krwi w moczu,
• mętny mocz o specyficznym zapachu przypominającym amoniak,
• pieczenie i ból podczas oddawania moczu,
• gorączka.

U noworodków i niemowląt wodonercze objawia się przede wszystkim obecnością guza w jamie brzusznej. U starszych dzieci obserwuje się natomiast symptomy takie jak:

• brak apetytu,
• ból brzucha,
• biegunka,
• wzdęcia,
• ból pleców,
• zaburzenia w oddawaniu moczu,
• krwiomocz,
• mętność moczu,
• gorączka.

U pacjentów, u których dojdzie do obustronnego wodonercza, objawy są już bardzo specyficzne. Warto wiedzieć, że mogą one pojawić się również w jednostronnym wodonerczu o nasilonym charakterze. Są to zaburzenia w oddawaniu moczu, takie jak:

• poliuria, czyli częste oddawanie moczu,
• oliguria, czyli skąpomocz,
• nokturia, czyli potrzeba oddawania moczu nocą,
• anuria, czyli bezmocz.

Wodonercze – leczenie

Jeśli lekarz podejrzewa u pacjenta zastój moczu w nerce, konieczne jest wykonane badań układu moczowego. Należy do nich m.in.:

• USG lub tomografia układu moczowego,
• renoscyntygrafia (pozwala na zbadania nerek przy użyciu radioaktywnego izotopu),
• cystografia, czyli badanie cewki i pęcherza moczowego.

Sposób leczenia zastoju w nerce zależy od przyczyny schorzenia. W przypadku najmłodszych pacjentów, wrodzone wodonercze jest leczone operacyjnie. Zabieg pozwala na skorygowanie wady u dziecka, dzięki czemu przepływ moczu staje się prawidłowy. Tego typu operacje mogą być wykonywane również u noworodków oraz w okresie niemowlęcym. Niestety zdarzają się również przypadki na tyle poważne, że konieczne może być zrekonstruowanie miedniczki nerkowej lub nawet usunięcie nerki.

Możliwe jest także przeprowadzenie interwencji prenatalnej, gdy lekarze wykryją wodonercze u płodu. Takie zabiegi wykonuje się jednak rzadko i są to przypadki, w których wada jest na tyle poważna, że zupełnie uniemożliwia właściwą pracę układu moczowego dziecka.

U dorosłych pacjentów zastój moczu w nerce wynika najczęściej z występowania innych chorób. Najważniejsze zatem jest leczenie przyczynowe i usunięcie przeszkody lub zwężenia, które stoją na drodze moczu do cewki. Specjalista musi zatem wybrać odpowiednią metodę, dzięki której uda się udrożnić przepływ moczu poprzez eliminację kamieni, tkanek nowotworowych czy skrzepów krwi. W sytuacjach, gdy nie ma możliwości przeprowadzenia takiego zabiegu, rozważana jest urostomia.

ZOBACZ: Jakie są przyczyny nocnego moczenia u dzieci? Ekspert: Karina Felberg, urolog dziecięcy