Pierwsza pomoc przy podtopieniu. Poznaj najważniejsze zasady, dzięki którym będziesz mógł uratować osobę tonącą. Na co zwrócić uwagę?

Wbrew pozorom osoba tonąca nie woła o pomoc i nie rzuca się gwałtownie po tafli wody. Często tonie niezauważona przez plażowiczów. Można poznać ją po tym, że wykonuje ruchy, które nieco przypominają wspinanie się po ściance wspinaczkowej. Zazwyczaj nie ma siły wołać o pomoc, ponieważ jest skoncentrowana na zaczerpnięciu powietrza. Ponadto osoba tonąca ma zamknięte oczy lub nieobecny wzrok, a jej ręce rozpostarte są na powierzchni wody.

Większość utonięć w Polsce to nieszczęśliwe wypadki. Wiele z ofiar przecenia swoje możliwości, zachowuje się lekkomyślnie, korzysta z nieoznakowanych i niestrzeżonych kąpielisk.

Śmierć na skutek utonięcia jest zaliczana do uduszeń gwałtownych, które są następstwem zablokowania górnych dróg oddechowych przez wodę. Od wielu lat pośrednią przyczyną utonięć w Polsce jest spożywanie alkoholu przed zażywaniem kąpieli w jeziorze, morzu czy nad zalewem.

Najważniejszym czynnikiem działającym na niekorzyść tonącego jest czas, dlatego też bardzo ważnym elementem pierwszej pomocy jest szybka i skuteczna reakcja. Wówczas należy zachować względy spokój – jest to trudne, ponieważ zazwyczaj w takich sytuacjach działamy pod wpływem impulsu, co związane jest z wydzielaniem adrenaliny. Na samym początku powinniśmy zadbać o swoje bezpieczeństwo – znane i powszechne są przypadki utonięć przy próbie ratowania.

Najważniejsze zasady pomocy tonącemu to:

• Zadzwoń na pogotowie ratunkowe.
• Natychmiast zaalarmuj ratownika (jeśli jest to kąpielisko strzeżone).
• Zachowaj spokój i wybierz najbezpieczniejszą dla siebie formę pomocy. Możesz rzucić tonącemu koło ratunkowe, linę lub podać bojkę asekuracyjną.
• Jeśli decydujesz się na samodzielny ratunek osoby tonącej, postaraj się podpłynąć do niej „od tyłu” i spróbować nawiązać kontakt. Warto pamiętać, że powiedzenie: „tonący brzytwy się chwyta” ma swoje uzasadnienie. Dlatego też taka osoba może usiłować złapać się kurczowo, a tym samym uniemożliwić Tobie wykonywanie ruchów.
• Jeśli osoba tonąca panikuje, spróbuj ją obezwładnić i bezpiecznie odholować do brzegu.

Najważniejsze zasady udzielania pomocy tonącemu przy brzegu to:

• Sprawdź, czy ofiara jest przytomna – spróbuj ją lekko potrząsnąć, ponieważ może być oszołomiona.
• Udrożnij drogi oddechowe – połóż rękę na czole i delikatnie odchyl głowę ofiary, a następne lekko podnieś jej żuchwę i oczyść jamę ustną.
• Sprawdź, czy ofiara oddycha – przyłóż głowę do ust i jednocześnie obserwuj ruch klatki piersiowej. Jeśli po 10 sek. stwierdzisz brak reakcji, przejdź do resuscytacji oddechowo-krążeniowej.
• Najpierw wykonaj 5 wdechów ratowniczych, a następnie zapleć ręce na mostku i uciskaj mocno przez 30 sekund. Proces ten powtarzaj do momentu, gdy osoba poszkodowana zacznie oddychać, do przyjazdu karetki pogotowia ratunkowego lub gdy całkowicie opadniesz z sił.
• Jeśli ofiara zaczęła samodzielne oddychać, ułóż ją w pozycji bocznej ustalonej, a następnie okryj ją ciepłym kocem.

Najważniejsze zasady pomocy tonącemu przy skoku na główkę:

• Jeśli osoba, która skoczyła na główkę jest nieprzytomna, przy jej holowaniu na brzeg należy ułożyć ją na plecach. Jest to istotne, ponieważ podczas skoku mogło dość do urazu kręgosłupa.
• Po dotarciu na brzeg należy sprawdzić funkcje życiowe ofiary, a jeśli nie oddycha przejść do resuscytacji oddechowo-krążeniowej. Natomiast, jeśli oddycha należy unieruchomić jej głowę. Najlepiej za pomocą kołnierza ortopedycznego, ale w ostateczności można użyć zrolowanych ubrań lub ręcznika.

Większość odnotowywanych przypadków utonięć związanych jest niedostateczną ostrożnością. Wśród najważniejszych zasad bezpieczeństwa nad wodą należy wymienić:

1. Nigdy nie wchodź do wody po spożyciu alkoholu. Wówczas często bywamy lekkomyślni i nawet jeśli uchodzimy w towarzystwie za świetnych pływaków, po alkoholu możemy nieco przecenić swoje możliwości. Nie bez znaczenia przy tym jest to, że większość odnotowywanych przypadków utonięć jest właśnie po spożyciu alkoholu.
2. Zażywaj kąpieli wodnych w miejscach do tego przeznaczonych, najlepiej na strzeżonych kąpieliskach z ratownikiem wodnym.
3. Nie skacz do wody na główkę. Jeśli nie możesz odmówić sobie tej przyjemności to korzystaj tylko z miejsc specjalnie do tego przeznaczonych.
4. Nigdy nie wskakuj do wody zaraz po jedzeniu.
5. Nigdy nie wskakuj do wody bezpośrednio po opalaniu, gdy skóra jest mocno nagrzana.
6. Jeśli nie umiesz dobrze pływać i nie jesteś pewien swych umiejętności, to nie wypływaj na głęboką wodę.

Człowiek topi się średnio od czterech do sześciu minut. Początkowo przez kilkanaście sekund próbuje gwałtownie złapać oddech i wydostać się na powierzchnię. Jego ruchy mogą przypominać wspinanie się po ściance wspinaczkowej.

Na niekorzyść tonącego działa strach, panika i upływ czasu. Po ok. 60 sekundach zazwyczaj brakuje mu już powietrzna i zaczyna intensywnie oddychać, a przy tym łyka wodę. Faza ta może trwać ok. 30-60 sek. Jeśli w tym czasie nie otrzyma pomocy, jego szanse na uratowanie życia drastycznie maleją.

Po upływie wyżej wymienionego czasu stopniowo traci czucie i przestaje oddychać i traci przytomność. Przy czym całkowita świadomość zanika dopiero po upływie ok. 5 minut, a serce przestaje bić po upływie ok. 7 minut. Dla ułatwienia proces tonięcia można podzielić na kilka podstawowych etapów:

• Okres oporu, który polega na świadomym wstrzymywaniu oddechu. Trwa on średnio od 30. do 60 sekund. W tym czasie człowiek zużywa zapas tlenu.
• Okres wydatnych ruchów oddechowych, który polega na intensywnych próbach złapania oddechu. Trwa on średnio od 60. do 150 sekund.
• Okres drgawkowy, który polega na wystąpieniu drgawek tonicznych. Jest on następstwem postępującego niedotlenienia mózgu. Trwa od średnio od 60. do 100 sekund.
• Okres oddechów końcowych, który polega na prężeniu ciała i krótkich wdechach. Trwa on średnio od 30. do 60. sekund, a jego bezpośrednim skutkiem jest zgon.