Na przestrzeni lat 2005-2015 zaobserwowano istotny wzrost cięć cesarskich podczas porodu z 12 proc. do 21 procent. Każda kobieta powinna wiedzieć, że cesarka to nie lekki zabieg, a bardzo poważna operacja, podczas której dochodzi do poprzecznego przecięcia wielu ważnych struktur w budowie brzucha. Zaczynając od skóry, przecinane są podskórna tkanka tłuszczowa, mięśnie, otrzewna i macica, aby wydobyć maluszka z łona mamy. Połóg po cesarce i okres powrotu do formy fizycznej sprzed operacji jest znacznie dłuższy niż ten po porodzie siłami natury.
Czym jest cesarskie cięcie?
Cesarskie cięcie (w skrócie: CC) to metoda operacyjnego rozwiązania ciąży i obecnie najczęściej wykonywana procedura położnicza. Stosowana jest wtedy, gdyż poród naturalny zagraża życiu lub zdrowiu matki lub dziecka. Cesarka to interwencja ratująca życie i chroniąca przed komplikacjami okołoporodowymi, a nie „ułatwienie” noworodkowi przyjścia na świat. Za najbardziej fizjologiczną i naturalną formę porodu uważany jest ten, odbywający się siłami natury.
Operacja może być wykonana w różny sposób, a od tego zależy, jaka blizna po cesarce pozostanie na ciele mamy. Najpowszechniejsze jest cesarskie cięcie poprzeczne, czyli majtkowe. Ok. 10-15-centymetrowe cięcie zostaje wykonane na linii majtek, a blizna po cesarce nie jest widoczna np. na plaży po założeniu dwuczęściowego bikini. Drugim rodzajem zabiegu jest obecnie bardzo rzadko wykonywane cesarskie cięcie klasyczne, czyli śródpępkowe. Blizna po cesarce zostaje wówczas w połowie brzucha. Cesarskie cięcie pochwowe również nie jest popularne, za to skomplikowane i wykonywane tylko w wyjątkowych sytuacjach.
Wskazania do cesarskiego cięcia
Cesarskie cięcie to procedura medyczna wykonywana wtedy, gdy poród siłami natury stwarza duże ryzyko zagrożenia dla zdrowia i życia mamy lub noworodka. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego wyróżniają cztery typy tego zabiegu: planowane, pilne, naglące i nagłe.
Cesarskie cięcie planowane
Planowana cesarka ma miejsce wtedy, gdy już podczas ciąży wiadomo, że poród naturalny może być niebezpieczny. Wykonywana jest, gdy:
- badania USG podczas wizyt kontrolnych u ginekologa wskazują na makrosomię płodu, czyli duży płód. O makrosomii informuje masa ciała niemowlaka przekraczająca 4500 gramów, a u kobiet z cukrzycą ciążową – 4250 gramów,
- stwierdzono miednicowe ułożenie płodu
- u kobiety stwierdzono cienką bliznę macicy po poprzednim cesarskim cięciu,
- taki sposób rozwiązania ciąży sugeruje lekarz okulista, kardiolog, neurolog, ortopeda, hematolog lub psychiatra, pod którego opieką jest ciężarna.
Cesarskie cięcie pilne
Pilna cesarka wykonywana jest wtedy, gdy istnieją przesłanki odnośnie możliwych komplikacji podczas porodu, jednak nie stwarzają one bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia matki i dziecka. Wskazaniem są m.in. następujące sytuacje:
- ryzyko pęknięcia macicy podczas porodu,
- ułożenie główki lub ciała maluszka w brzuchu mamy w nietypowy sposób,
- ciężki stan przedrzucawkowy (to zespół objawów z nagłym wzrostem ciśnienia tętniczego i pojawianiem się białka w moczu),
- przedwczesne rozwiązanie ciąży.
Cesarskie cięcie naglące
Wskazaniami do rozwiązania ciąży cesarskim cięciem w trybie naglącym są powtarzające się w krótkich odstępach czasu epizody bezpośrednio zagrażające życiu dziecka. Przykładami takich sytuacji są:
- regularnie obniżające się tętno u płodu,
- obniżone tętno u płodu, które nie reaguje na leczenie,
- zaburzeniu skurczy porodowych.
Cesarskie cięcie nagłe, wykonywane natychmiast
W przypadku sytuacji, które istotnie zagrażają życiu i zdrowiu matki lub płodu podejmowana jest decyzja o nagłym i natychmiastowym rozwiązaniu ciąży. W przypadku tej decyzji nie czeka się nawet na wyniki badań, gdyż ryzyko nieszczęśliwego zakończenia jest tak wysokie. Przykładami sytuacji są:
- wypadnięcie pępowiny,
- podejrzenie krwotoku wewnętrznego np. po wypadku samochodowym,
- zaburzenia czynności serca u płodu,
- przedwczesne odklejenie się łożyska,
- rzucawka.
Decyzję o nieplanowanym rozwiązaniu ciąży każdorazowo podejmuje doświadczony położnik.
Jak przygotować się do cesarki?
Planowane cesarskie cięcie jest wykonywane na podstawie skierowania od ginekologa (w każdym innym przypadku decyzja o cesarskim cięciu jest podejmowana na sali operacyjnej). Z dokumentem należy zgłosić się wcześniej do szpitala, by został wyznaczony konkretny termin operacji. Zwykle ma on miejsce na kilka dni przed porodem, aby nie dopuścić do naturalnej akcji porodowej.
Przygotowanie torby do szpitala niczym nie różni się od zestawu niezbędnych przyborów zabieranych na poród siłami natury. Warto zabrać zestaw ubrań i bielizny na kilka dni, gdyż po zabiegu trzeba zostać w szpitalu na 2-5 doby. Przydadzą się m.in. koszula nocna, niskie majtki (aby nie uciskały rany), kapcie do przemieszczania po szpitalu, mokre chusteczki, środki higieniczne, ubranka dla maluszka oraz woda mineralna. Nie wolno zapomnieć o dokumentach osobistych, skierowaniu na cesarskie cięcie oraz aktualnych wynikach badań laboratoryjnych (wykonane w ostatnim miesiącu ciąży) zleconych przez ginekologa. Wśród nich znajdą się parametry krzepliwości krwi, grupa krwi oraz poziom elektrolitów.
Dzień wcześniej lub w dniu planowanego operacyjnego rozwiązania ciąży należy zgłosić się do wybranej placówki. Lepiej mieć niepomalowane paznokcie, ponieważ zabarwienie płytki paznokcia informuje lekarza o prawidłowości krążenia krwi. Lepiej też zrezygnować z biżuterii i makijażu. Na 6 godzin przed cesarką nie należy jeść, ani pić.
Ile trwa cesarka? Jak przebiega cesarskie cięcie krok po kroku?
Poród to stresujący moment dla każdej kobiety, a metodą cesarskiego cięcia przebiega nieco inaczej niż siłami natury. Wiedza na temat operacji potrafi uspokoić przyszłą szczęśliwą mamę i lepiej przygotować się psychicznie do tego wyjątkowego dnia.
Operacja cesarskiego cięcia przebiega w pozycji leżącej, a w okolicy połowy klatki piersiowej przebiega specjalna zasłona, która uniemożliwia oglądanie porodu rodzącej. Cesarskie cięcie zaczyna się od podania znieczulenia – najczęściej podpajęczynówkowego. Polega ono na podaniu do rdzenia kręgowego leku przeciwbólowego i znieczulającego za pomocą cienkiej, lecz długiej igły, co trwa kilka minut. Dzięki temu kobieta podczas porodu pozostaje świadoma, lecz nie czuje bólu. Czucie do dolnej części ciała powraca stopniowo po 4-6 godzinach. Rzadziej stosowane jest znieczulenie ogólne, czyli cesarka pod narkozą, podczas której kobieta śpi i zostaje wybudzona już jako mama po operacji.
Kolejnym krokiem jest założenie cewnika, który zbiera mocz. Służy to regularnemu opróżnianiu pęcherza moczowego, który wypełniony mógłby przeszkadzać lekarzowi podczas zabiegu. Następnie lekarz wykonuje poprzeczne ok. 10-15-centymetrowe cięcie w dolnej części brzucha i w ten sam sposób przecina kolejne tkanki: tłuszczową, mięśniową, otrzewną i macicę, rozchyla je, by dostać się do tych znajdujących głębiej. Po dotarciu i otwarciu macicy własnymi rękoma wydobywa z łona matki maluszka. Ten moment była łatwiejszy, gdy dziecko jest ułożone prawidłowo, lub trudniejszy i bardziej czasochłonny jeśli maluszek przyjął nietypową pozycję.
Po wydobyciu noworodka lekarz odcina pępowinę i przekazuje maluszka pielęgniarkom, które je myją i badają (w tym momencie ma miejsce ocena na podstawie skali Apgar). Następnie wyjmuje łożysko, a po zatamowaniu krwawienia przechodzi do oczyszczania macicy z pozostałości i po kolei zszywa wszystkie rozcięte tkanki.
Sama operacja trwa ok. 30-60 minut, a z przygotowaniami kilka godzin.
Możliwe komplikacje podczas cesarskiego cięcia
Cesarskie cięcie jako rozległa operacja brzuszna wiąże się z ryzykiem licznych powikłań i komplikacji. Podczas cesarki może dojść do trudnego do opanowania krwotoku, zakażenia wewnętrzustrojowego lub powikłań zakrzepowo-zatorowych. Kobieta po cesarce może mieć problemy z nietrzymaniem moczu i stolca, a w okolicy podbrzusza pozostanie blizna po cesarce o długości ok. 15 cm.
Źródła:
Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące cięcia cesarskiego z 2018 roku
