Odra – przyczyny, objawy, przebieg, leczenie, powikłania i zapobieganie. Sprawdź, dlaczego warto zaszczepić się przeciwko odrze!

Odra uznawana jest za jedną z najbardziej zaraźliwych chorób wieku dziecięcego. Wywoływana jest ona przez wirus odry, który należy do grupy paramyxowirusów. Do tej pory zidentyfikowano ok. 21 różnych szczepów tego wirusa. Do zakażenia odrą dochodzi drogą kropelkową, a okres wylęgania się choroby jest stosunkowo długi i trwa 10-12 dni. Do transmisji wirusa odry do organizmu dochodzi za pośrednictwem jamy nosowo-gardłowej, z której wirus dostaje się do komórek układu oddechowego, krwi, układu fagocytarnego, a następnie do innych narządów. Osoba, która nie chorowała na odrę ani też nie była na nią szczepiona po zetknięciu się z chorym pacjentem, na 90% zakazi się wirusem odry.Odra to podstępna i zaraźliwa choroba, która jest szczególnie niebezpieczna dla niemowląt, ponieważ może ona skutkować nawet nieodwracalnym uszkodzeniem mózgu.

Na odrę chorują w głównej mierze osoby niezaszczepione!

Odra to choroba, charakteryzująca się kilkuetapowym przebiegiem i stosunkowo długim okresem inkubacji (10-12 dni), który przebiega całkowicie bezobjawowo. Dopiero po niespełna dwóch tygodniach choroby pojawiają się pierwsze symptomy, które łatwo pomylić z innymi chorobami m.in. z przeziębieniem.
Charakterystyczne objawy odry to:

• Wysoka temperatura ciała (>39°C).
• Nieżyt nosa (katar).
• Uporczywy kaszel (zazwyczaj suchy)
• Zapalenie spojówek ze światłowstrętem.
• Małe plamki na języku i na wewnętrznej stronie policzków.
• Łzawienie z oczu.
• Obrzęk powiek.

Sprawdź, co zrobić, gdy dziecko choruje na odrę:

Po kilku dniach od wystąpienia wyżej wymienionych objawów pojawia się najbardziej charakterystyczny symptom odry – wysypka, która przez pierwszych kilka dni jest drobnoplamista i bladoróżowa, a dopiero po kilku dniach przeobraża się w wysypkę gruboplamistą i ciemnoróżową. Co istotne, początkowo lokalizuje się ona wyłącznie na twarzy, a dopiero w dalszej kolejności obejmuje całe ciało. Podczas wylęgania wysypki mogą pojawić się niepokojące objawy, wśród których można wymienić: duszność, przyśpieszoną akcję serca, apatię i brak apetytu. Po ok. tygodniu po pojawieniu się wysypki zaczyna się ona złuszczać, a następnie całkowicie zanika.

Sprawdź także: Zapomniany wirus powraca i atakuje z coraz większą siłą. Czy czeka nas kolejna epidemia?

Przebieg zakażenia wirusem odry uwarunkowany jest przede wszystkim wiekiem pacjenta oraz jego ogólnym stanem zdrowia. Zdecydowanie najczęstszym przypadkiem klinicznym, z jakim zmagają się lekarze podstawowej opieki zdrowotnej, jest odra u dzieci do 15. roku życia. Szczególnie groźna jest odra u niemowląt, ponieważ może ona skutkować nawet nieodwracalnymi zmianami mózgu. Niemniej jednak dzieci do 6. miesiąca życia chronione są przed odrą dzięki antygenom przekazanym przez matkę.

Odra w ciąży jest poważnym stanem chorobowym, który może zagrażać zdrowiu, a nawet życiu nienarodzonego dziecka. Złapanie wirusa odry przez kobietę w ciąży może skutkować: przedwczesnym porodem, poronieniem, niską masą urodzeniową dziecka, a także wystąpieniem odry u noworodka.

Odra u dorosłych charakteryzuje się bardzo zbliżonym przebiegiem, jak u dzieci. Mimo to im pacjent starszy, tym może znacznie gorzej znosić objawy choroby. Ponadto odra u osób starszych z problemami krążenia może skutkować nawet śmiercią.

Zobacz także: Cesarskie cięcie przyczyną epidemii? U części dzieci tak urodzonych szczepionka nie zadziała

Leczenie odry skupia się przede wszystkim na eliminacji dotkliwości objawów. Nie istnieje lek, który skutecznie zatrzymywałby rozwój choroby. W przypadku wysokiej temperatury ciała zaleca się stosować dostępne bez recepty leki przeciwgorączkowe, które można łączyć z lekami przeciwkaszlowymi. Osoba zmagająca się z odrą na czas choroby powinna zostać w domu nie tylko ze względu na dotkliwość symptomów, ale również po to, by nie zarażać innych. Co więcej, jeśli odrze towarzyszy światłowstręt, należy stworzyć pacjentowi najbardziej optymalne warunki na czas choroby.

Odra jest poważną chorobą zakaźną i wymaga natychmiastowego kontaktu z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej, który wdroży odpowiednio ukierunkowane leczenie!

Powikłania po odrze są stosunkowo częste, zwłaszcza jeśli choroba wystąpiła u dzieci poniżej 5. roku życia, a także u osób dorosłych. Do najgroźniejszych powikłań po odrze można zaliczyć:

• Dolegliwości ze strony układu pokarmowego (biegunki, zatwardzenia, wymioty).
• Zapalenie płuc.
• Zapalenie ucha środkowego.
• Zapalenie mózgu, w tym: podostre zapalenie mózgu i wtrętowe zapalenie mózgu.
• Poronienie lub przedwczesny poród (u kobiet w ciąży).
• Zapalenie rogówki, które może skutkować nawet ślepotą.

Zdecydowanie najgroźniejszym powikłaniem po odrze są zapalenia mózgu, których konsekwencją może być nawet nieodwracalne uszkodzenie mózgu.

W ostatnim dziesięcioleciu zaobserwowano wyraźny spadek zachorowań na odrę, co należy przypisać obowiązkowym szczepieniom ochronnym na tę chorobę. Szczepionki przeciw odrze wykonywane są począwszy od lat. 70. XX w. Obecnie występują w postaci skojarzonej i zawierają one żywe, osłabione wirusy trzech chorób: odry, świnki i różyczki. Szczepionki te nazywane są MMR i charakteryzują się bardzo wysoką skutecznością, pozwalającą niemal na całkowite wyeliminowanie ryzyka zachorowania na tę chorobę.

Szczepionka skojarzona przeciwko: odrze, śwince i różyczce podawana jest podskórnie lub domięśniowo. Program Szczepień Ochronnych zakłada, że dziecku w 12-13 miesiącu życia zostanie podana obowiązkowa szczepionka MMR, która zostanie uzupełniona kolejną dawką w 10. roku życia. Głównym celem szczepienia ochronnego przeciwko odrze jest uodpornienie się przeciwko wirusom chorobogennymi.

Szczepienie przeciwko odrze może wykonać również osoba dorosła (odpłatnie). Istnieją ku temu wskazania zwłaszcza wtedy, gdy niebyła ona szczepiona w wieku dziecięcym. Ponadto zaszczepić się również powinny osoby, które pracują z dziećmi (np. w przedszkolach, szkołach, szpitalach i przychodniach).

Źródła:

1. Częścik A., Trzcińska A., Siennicka J., Wirus odry – reakcje odpornościowe związane z naturalnym zakażeniem oraz odpowiedzią poszczepienną. Postępy Mikrobiologii. 2011; 50: 235-245.
2. Janaszek-Seydlitz W.: Szczepionka przeciwko odrze [w:] Wakcynologia pod red. W. Magdzik, D. Naruszewicz-Lesiuk, A. Zieliński, Bielsko-Biała 2007