Piecze cię język? Tego objawu nie ignoruj, to może być poważna choroba, którą wykryjesz na czas. Co oznacza szczypiący i piekący język?

Pieczenie języka to częsty objaw. Nie jest niczym niezwykłym, jeżeli występuje tuż po zjedzeniu owoców cytrusowych, ananasa lub kiwi czy wypiciu np. soku grejpfrutowego. W takiej sytuacji pieczenie i szczypanie języka najczęściej wynika ono z podrażnienia błony śluzowej przez zawarte w nich kwasy, a także enzymy. Jeżeli dana osoba wykazuje nadwrażliwość na związki z tych owoców, pieczenie może pojawić się także w innych obszarach jamy ustnej.

Piekący ból może też wystąpić po zjedzeniu ostrej potrawy, w której kucharz nie poskąpił np. pikantnej papryki. W tym przypadku uporczywe uczucie jest wywołane przez kapsaicynę, która działa na obecne w jamie ustnej receptory bólu. W takiej ulgę może przynieść solidny łyk mleka, ale nie może być ono chude. Białko i tłuszcz neutralizują działanie problematycznych składników i tym samym doprowadza do złagodzenia uczucia pieczenia. Skuteczne może okazać się też żucie gumy bez cukru dzięki zwiększeniu produkcji śliny.

Zobacz też: Język może mieć różne kolory. Czym jest geograficzny język?

Jeżeli język piecze i nie ma to związku ze spożywanym jedzeniem, może być objawem choroby. Jest to jednak objaw nieswoisty, więc w takim przypadku ustalenie pierwotnej przyczyny nie jest łatwe i może wymagać konsultacji u wielu specjalistów.  

Pieczenie języka może być objawem zakażenia o podłożu grzybiczym, wirusowym lub bakteryjnym. Uporczywy ból języka o piekącym charakterze pojawia się w przebiegu kandydozy, czyli grzybicy jamy ustnej.

Wśród innych objawów zakażenia grzybem Candida albicans należy wymienić:

• biały nalot pojawiający się na języku i podniebieniu,
• bolesne pęknięcia w kącikach ust,
• owrzodzenia i ból w obszarze jamy ustnej.

Należy przy tym podkreślić, że nieleczona grzybica może rozprzestrzenić się na cały organizm (mówimy wtedy o grzybicy ogólnoustrojowej). Dlatego kurację należy rozpocząć jak najszybciej, zwłaszcza, że jej przeprowadzenie wymaga czasu.

Szczypanie języka może pojawić się w przebiegu wielu infekcji wirusowych. Należą do nich:

• zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2, czyli COVID-19, gdy objawy obejmują również tzw. truskawkowy lub malinowy język, zwłaszcza u dzieci.
• zakażenie wirusem opryszczki zwykłej HSV-1 (na skutek pęknięcia pęcherzyków, na języku powstaje bolesne owrzodzenie),
• zakażenie wirusem półpaśca (pieczenie pojawia się na skutek zajęcia błony śluzowej jamy ustnej),
• zakażenie adenowirusami (pieczenie może być efektem zakażenia układu pokarmowego i stanu zapalnego gardła),
• zakażenie wirusem Epsteina-Barr (możliwa pierwotna przyczyna mononukleozy),
• zakażenie wirusem HIV (przyczyną pieczenia mogą być liczne owrzodzenia języka i pozostałych obszarów jamy ustnej).

Ból języka może być też wywołany infekcją bakteryjną, przede wszystkim wywołaną zakażeniem krętkami białymi, wywołującymi kiłę (syfilis). Kontakt oralny z zakażoną osobą może doprowadzić do wystąpienia zmian na języku lub w okolicy ust, początkowo pod postacią zaczerwienionej grudki, która później przyjmuje postać wrzodziejącą. 

Do pieczenia języka przyczyniać się może choroba wrzodowa żołądka – do objawów choroby należy niestrawność, nudności, wymioty, zgaga, zaparcia, spadek masy ciała i uczucie zmęczenia. W przebiegu dolegliwości pojawia się też ból brzucha, przede wszystkim w godzinach porannych i tuż po pierwszym posiłku, oraz piekący ból w obszarze żołądka, przełyku, gardła oraz jamy ustnej.

Przyczyną problemów z językiem bywa też refluks żołądkowo-przełykowy – symptomy choroby są następstwem uszkodzenia śluzówki przełyku, do czego dochodzi w skutek zarzucania treści żołądkowej. W przebiegu schorzenia u chorego dochodzi do cofania się pokarmu. Objaw ten ulega nasileniu w pozycji leżącej, przy pochylaniu tułowia, po obfitym posiłku oraz po zjedzeniu tłustych potraw. Jednym z podstawowych objawów jest zgaga. Wśród pozostałych symptomów, należy wymienić częste odbijanie. W późnej fazie schorzenia dochodzi do wystąpienia niecharakterystycznych objawów - kaszlu, dolegliwości bólowych towarzyszących przełykaniu, przykrego zapachu z ust, uporczywego pieczenia w jamie ustnej oraz w obszarze języka.

Natomiast do problemów dotykających skórę i błony śluzowe, które mogą przyczyniać się do pieczenia języka, należą m.in.:

• Pęcherzyca – choroba skóry, mogąca obejmować błonę śluzową jamy ustnej, najczęściej w postaci zwykłej. W przebiegu schorzenia dochodzi do wystąpienia licznych pęcherzy, które szybko pękają i przyjmują postać wrzodziejącą. 
• Liszaj płaski – jeżeli obejmie błonę śluzową jamy ustnej, doprowadzi do wystąpienia białych obszarów (o siatkowej strukturze) na języku i na wewnętrznej stronie policzków. Zmiany najczęściej są niebolesne, jednak w niektórych przypadkach wywołują uczucie piekącego bólu.
• Rumień wysiękowy wielopostaciowy – zmiany mają postać pęcherzy, które przeistaczają się w afty. Zlokalizowane są w obszarze warg, języka, podniebienia policzków i dziąseł. Zmiany wywołują dolegliwości bólowe, wpływają na zwiększenie wydzielania śliny i są przyczyną przykrego zapachu z ust.

Pieczenie języka może być nieswoistym objawem wskazującym na schorzenia ogólnoustrojowe, czyli dotyczące całego organizmu.
Należą do nich przede wszystkim:

• Cukrzyca – jednym z najczęściej występujących powikłań cukrzycy jest polineuropatia cukrzycowa, w przebiegu której pojawia się ból neuropatyczny. W niektórych przypadkach, dolegliwości bólowe obejmują jamę ustną i objawiają się jako pieczenie lub szczypanie języka.
• Niedoczynność tarczycy – pieczenie języka jest jednym z objawów, występujących w przebiegu schorzenia. Innym symptomem, zlokalizowanym w obszarze jamy ustnej, jest zmniejszone wydzielanie śliny. 
• Anemia – wśród licznych objawów tej choroby może pojawić się także ból i pieczenie języka. Pozostałe często występujące symptomy, zlokalizowane w okolicach jamy ustnej, to rumień śluzówki, stan zapalny kątów ust i zaburzenia połykania. 
• Awitaminoza – w  tym przypadku, przyczyną piekącego bólu języka może być niedobór witamin z grupy B, żelaza, cynku oraz kwasu foliowego.

Pieczenie języka może stanowić reakcję na kontakt z alergenem. Taki objaw może pojawić się w następstwie alergii kontaktowej (np. na leki stomatologiczne) lub alergii pokarmowej (np. na zawarte w żywności konserwanty).

Piekący język może też być reakcją, jaka zachodzi w zespole alergii jamy ustnej. Mowa tu o alergii krzyżowej w wyniku reakcji, jaka zachodzi między alergenami pyłków roślin a alergenami zawartymi w jedzeniu. Wynika to ze zbliżonej struktury obu tych grup – układ immunologiczny osoby uczulonej interpretuje ich białka jako identyczne. W takim przypadku, reakcją na zjedzenie surowych warzyw i owoców może być uczucie drętwienia i pieczenia w jamie ustnej. 

W niektórych przypadkach, pieczenie języka pojawia się jako objaw nadwrażliwości na gluten. Równolegle może pojawić się uczucie pieczenia w przełyku, nudności oraz wymioty. Należy jednak zaznaczyć, że takie objawy nie występują zbyt często.

Pieczenie języka jest jedną z dolegliwości, składających się na pierwotny zespół pieczenia jamy ustnej. Niektórzy specjaliści są zdania, że schorzenie to ma związek z zaburzeniami w obszarze układu nerwowego, jednak etiologia tej choroby nie została poznana. 

W przebiegu schorzenia, przewlekłe dolegliwości bólowe (występują przez minimum 4-6 miesięcy) pojawiają się bez wyraźnych zmian chorobowych w obszarze jamy ustnej. Palący, piekący i kłujący ból pojawia się w obszarze błony śluzowej jamy ustnej, przede wszystkim w przedniej części języka (ból języka z boku i w okolicy koniuszka). Wśród innych symptomów należy wymienić mrowienie i drętwienie jamy ustnej, suchość w ustach, zaburzenia w odczuwaniu smaku, wrażliwość na pokarmy kwaśne, słone i gorzkie. Charakterystyczne dla tego schorzenia jest ustępowanie dolegliwości bólowych w trakcie jedzenia.

Zespół pieczenia jamy ustnej występuje także w postaci wtórnej, jako następstwo chorób ogólnych, m.in. cukrzycy, anemii, choroby refluksowej, schorzeń tarczycy czy awitaminozy. Może też mieć podłoże psychiczne. W niektórych przypadkach, pieczenie języka pojawia się w następstwie depresji, nerwicy i innych zaburzeń o podłożu lękowym. 

Pieczenie języka, które czasem przybiera postać bólu kłującego, może być objawem neuralgii językowo-gardłowej. W takim przypadku pojawia się ból języka z tyłu, dolegliwości obejmują też okolice krtani i migdałka podniebiennego. Atak bólu może trwać nawet kilka minut i pojawia się w różnych sytuacjach – podczas przełykania, w trakcie przeżuwania, kasłania czy mówienia. 

Piekący ból może wynikać z podrażnienia błony śluzowej języka, wywołanego alkoholem i substancjami zawartymi w dymie tytoniowym.

Uporczywe dolegliwości mogą wywołać także niektóre pokarmy i napoje. Poza wspomnianymi już owocami i pikantnymi potrawami, pieczenie języka może wystąpić po spożyciu: czekolady, sera, orzechów, ziemniaków i kawy.

Czytaj również: Nie czyścisz języka podczas mycia zębów? Oto konsekwencje

Przyczyną mogą być też liczne dolegliwości stomatologiczne, takie jak:

• próchnica,
• suche zapalenie zębodołu,
• schorzenia przyzębia brzeżnego,
• zapalenie miazgi zębowej,
• stan zapalny tkanek okołowierzchołkowych.

Pieczenie języka wymaga leczenia przyczynowego, jednak należy podkreślić, że ze względu na nieswoisty charakter symptomu, postawienie diagnozy stwierdzającej pierwotną przyczynę jego wystąpienia nie jest łatwe. W rozpoznaniu źródła problemu pomóc może wizyta u lekarza stomatologa, laryngologa, alergologa, neurologa, a w niektórych przypadkach – także u psychiatry.

Poza lekami charakterystycznymi dla danej jednostki chorobowej, stosuje się preparaty sztucznej śliny, środki przeciwbólowe i przeciwzapalne. W celu doraźnego złagodzenia dolegliwości bólowych, lekarz może zalecić stosowanie preparatu z lidokainą do użytku miejscowego. Domowe sposoby na piekący język to m.in. płukanie jamy ustnej żelem z siemienia lnianego, stosowanie ziołowych sprayów łagodzących do ust, a także picie lub stosowanie miejscowe naparów ziół o działaniu przeciwzapalnym, takimi jak rumianek, mięta czy szałwia lekarska, a ponadto sięganie po słabe herbaty.