Polscy naukowcy opracowali wynalazki, które zrewolucjonizują okulistykę. Lekarze szybciej rozpoznają problem i wdrożą odpowiednie leczenie

W środę 10 maja, w siedzibie Międzynarodowego Centrum Badań OKA – ICTER w Warszawie, odbyła się konferencja związana z odkryciami polskich naukowców pracujących nad diagnostyką i leczeniem chorób oczu. Gościem specjalnym wydarzenia była Anna Clunes, ambasador Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w Polsce.

Badacze zaprezentowali część swoich osiągnięć. Można było zobaczyć innowacyjne maszyny, jak również sposób pracy interdyscyplinarnego zespołu. Najważniejsze jednak okazały się osiągnięcia naukowców, z których już niebawem będą mogli korzystać chorzy. Kiedy dokładnie?

Część osiągnięć polskich naukowców zostało już opatentowanych. Inne są właśnie na najlepszej drodze do zabezpieczenia praw autorskich. Istnieje też prototyp pierwszego już działającego urządzenia; ma ono zrewolucjonizować badania oczu oraz dostarczyć lekarzom dane, które pozwolą na skuteczne terapie. Niektóre z opracowanych w ICTER technologii jest już na etapie wdrażania.

Jedną z nich jest innowacyjna metoda pozwalająca na obrazowanie siatkówki za pomocą tzw. fluorescencji ze wzbudzeniem dwufotonowym. Pozwala ona w najmniejszej, chemicznej skali sprawdzać, czy komórki odpowiedzialne za proces widzenia działają prawidłowo.

Kolejną metodą jest optoretinografia, umożliwiająca precyzyjne mierzenie reakcji obecnych w siatkówce fotoreceptorów na światło. Obie techniki mogą służyć do diagnozowania schorzeń narządu wzroku, ale umożliwiają też analizowanie czy wdrożone terapie odnoszą zakładane skutki. W przypadku optoretinografii technika wymaga niewyobrażalnej dotąd precyzji – urządzenia pomiarowe muszą wykrywać wydłużanie się światłoczułych komórek oka o jeden nanometr, mimo poruszania się całego organu.

– Zbudowaliśmy urządzenie, które jest w stanie bardzo szybko mierzyć i rekonstruować w trójwymiarze strukturę siatkówki na poziomie niemalże komórkowym – mówi prof. Maciej Wojtkowski, ICTER Chair. – Zachowuje przy tym na tyle dużą stabilność, żeby obserwować w czasie zmiany fotoreceptorów. Dzięki temu możemy dostrzec zmiany ich długości, z dokładnością nanometrową – dodaje.

Urządzenie to ma służyć do diagnostyki.

Zanim nowa maszyna posłuży do diagnostyki, eksperci chcą w pełni zrozumieć procesy, jakie dzięki niej mogą zaobserwować.

– Nad podobnym rozwiązaniem pracuje obecnie w świecie kilka grup badawczych, ale nikt jeszcze nie rozumie do końca zmian zachodzących w fotoreceptorach. Dopóki tego nie wyjaśnimy od początku do końca, nie będziemy mogli użyć tego narzędzia w klinikach ani przekazać pełni wiedzy lekarzom – tłumaczy prof. Wojtkowski.

Według ekspertów ICTER czas potrzebny na pełne wdrożenie nowej metody to pięć, do nawet ośmiu lat. Tyle czasu potrzeba na przeprowadzenie wszystkich testów. Ale naukowcy są już na dobrej drodze do wejścia w fazę finalną. Potrzeba zatem nieco cierpliwości.

Jak wyjaśnia prof. Wojtkowski, aby w pełni zrozumieć nową metodę badań, zebrano specjalistów z różnych dziedzin: inżynierów będących w stanie wykonać odpowiednie urządzenie, biologów rozumiejących, dlaczego białka zachowują się tak, a nie inaczej, czy automatyków, którzy zbiorą różne dane, po to, by móc je zastosować w jednej maszynie.

– Jesteśmy bliscy rozwiązania tego zadania. Gdy dobrniemy do końca badań, będziemy mogli zastąpić istniejącą technikę badań, ale z uwagi na potrzebę stosowania wykwalifikowanego personelu i stosunkowo niewielką dokładność – rzadko stosowaną elektroretinografię (ERG) – wyjaśnia naukowiec. – Dzięki naszej metodzie zrozumiemy, kiedy i jak nasze fotoreceptory zaczynają się psuć. Czy można je w jakiś sposób zaktywizować – obiecuje.

Warto dodać, że gościem honorowym konferencji była ambasador Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w Polsce Anna Clunes. To jednak nie była przypadkowa wizyta. ICTER współpracuje bowiem z czołowymi ośrodkami badań oka na świecie, w tym z University College London – partnerem strategicznym centrum, a także londyńskim szpitalem Moorfields Eye Hospital oraz Uniwersytetem Kalifornijskim w Irvine.

– Międzynarodowa współpraca naukowa jest kluczowa dla rozwoju nauki i innowacji, a także dla rozwiązywania globalnych wyzwań w zakresie zdrowia, klimatu czy bezpieczeństwa. Współpraca naukowa ponad podziałami umożliwia poszerzenie wiedzy o dodatkowe elementy, wymianę doświadczeń i kompetencji, dostęp do infrastruktury badawczej i transfer technologii – mówi Anna Clunes, ambasador Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej w Polsce.

– Wielka Brytania jest aktywnym partnerem Polski w dziedzinie badań naukowych. Cieszę się, że ośrodki brytyjskie i ICTER utrzymują bliską współpracę w zakresie badań nad okiem i jego chorobami. Jest to ważny obszar dla poprawy jakości życia milionów ludzi na świecie – kończy Clunes.