Medyczna marihuana i lecznicze produkty z konopi – terapia ostatniej szansy w chorobach przewlekłych. Wkrótce decyzja ws. legalizacji

Na wtorek 20 kwietnia 2021 r., w światowy Dzień Marihuany, wyznaczono termin złożenia do Sejmu trzech ustaw dotyczących kontrowersyjnej rośliny – dotyczą marihuany medycznej, depenalizacji posiadania niewielkich ilości konopi indyjskich na własny użytek, a także konopi siewnych.

Kwestia użytkowania marihuany jest przedmiotem prac prowadzonych od grudnia 2019 roku, które dotyczą analizy skutków zdrowotnych, społecznych, gospodarczych i finansowych legalizacji rośliny.

Dekryminalizacja konopi indyjskich pozwoli na jej szersze zastosowanie lecznicze, pomoże rozprawić się z rynkiem zabójczych dopalaczy, zasili budżet kraju kwotą nawet 10 mld złotych i pozwoli zaoszczędzić dziesiątki milionów na ściganiu użytkowników konopi.

Warto też wiedzieć, że mało który gatunek ma tak wszechstronne zastosowania, jak Cannabis sativa. Nasiona i wyciskany z nich olej to superprodukty spożywcze, a także źródło biopaliwa. Cała roślina dostarcza też włókien do produkcji papieru i tkanin, jak również surowców leczniczych. Nie wymaga nawożenia i stosowania pestycydów.

Konopie siewne (Cannabis sativa) to gatunek, który ma dwie odmiany główne – są to:

• konopie indyjskie (Cannabis sativa var. indica), które zawierają powyżej 2 proc. tetrahydrokanabinolu (THC), związku odpowiadającego za psychoaktywne działanie marihuany,
• konopie siewne (Cannabis sativa var. sativa), zwane włóknistymi, które są legalnie, ponieważ zawartość THC w roślinie lub gotowym produkcie (olejku stosowanym jako suplement diety) nie może przekraczać 0,2 proc., a głównym składnikiem czynnym jest kannabidiol (CBD).

Istnieją ponadto odmiany pośrednie konopi o zawartości kannabidiolu oraz do 2 proc. tetrahydrokannabinolu.

Właściwości lecznicze rośliny z rodzaju Cannabis wynikają z wysokiej zawartości kannabinoidów – antyoksydantów należących do terpenofenoli, jak również samych terpenów, fenoli i pokrewnych substancji.

Spośród co najmniej setki poznanych kannabinoidów z konopi największe znaczenie mają dwa: kannabidiol (CBD) oraz tetrahydrokannabinol (THC), który ze względu na silne działanie psychoaktywne jest zakazany w myśl aktualnie obowiązującej ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. Warto jednak wiedzieć, że konopie indyjskie mają mały potencjał uzależniający, daleko mniejszy niż opioidy, które mogą z powodzeniem zastępować w łagodzeniu bólu. W wielu krajach, również u naszych południowych sąsiadów, surowce zawierające THC zostały zalegalizowane.

Kannabinoidy to neuroprzekaźniki oddziałujące na receptory kannabinoidowe znajdujące się na powierzchni komórek, m.in. CB1 i CB2. Roślinne kannabinoidy (tzw. fitokannabinoidy) funkcjonują przy tym analogicznie do związków z tej grupy produkowanych naturalnie przez organizm (tzw. endokannabinoidów), takich jak 2-AG czy anandamid – związek wytwarzany przy intensywnej aktywności fizycznej obok beta-endorfin w ramach tzw. euforii biegacza.

Działając na układ endokannabinoidowy w organizmie (ECS), fitokannabinoidy wpływają na procesy takie jak odpowiedź immunologiczna, stymulacja neurologiczna, procesy naturalnego zamierania komórek, rozwoju nowotworów i ich przerzutów, a także chorób infekcyjnych.

Medyczna marihuana to według przepisów polskiego prawa surowiec farmaceutyczny, który jest przeznaczony do sporządzania leków recepturowych. Obejmuje ziele konopi innych niż włókniste, wykonane z nich wyciągi oraz nalewki farmaceutyczne, jak również pozyskiwaną z nich żywicę.

Medyczna marihuana jest legalna w wielu krajach, a od 2017 roku również w Polsce, choć dostęp do niej jest u nas ograniczony m.in. ze względu na ścisłe wskazania lekarskie, nie odzwierciedlające popytu i szerokiego zastosowania terapeutycznego. Obecnie w kraju stosuje się głównie produkty w sprayu i przeznaczone waporyzacji.

W Europie (czyli również w Polsce) dopuszczone do użytku leki na bazie kannabinoidów są stosowane w sytuacjach, gdy inne środki farmaceutyczne nie zapewniły poprawy.

Pierwszy to Sativex, aerozol do jamy ustnej zawierający tetrahydrokannabinol (THC) i kannabidiol (CBD) w postaci wyciągów z konopi, który może być stosowany w celu łagodzenia sztywności (spastyczności) mięśni w stwardnieniu rozsianym.

Drugi, o nazwie Epidyolex (Epidiolex), to roztwór doustny zawierający naturalny CBD, przeznaczony do leczenia napadów padaczkowych w zespole Lennoxa-Gastauta oraz Draveta jako lek wspomagający w skojarzeniu z klobazamem u pacjentów w wieku od 2 lat.

Na razie w Polsce ogólnie dostępny w sprzedaży jest stosowany leczniczo susz i ekstrakt konopi bogaty w kannabidiol (CBD). Ten drugi występuje w postaci roztworu w oleju nośnikowym, najczęściej z nasion konopi, i stosuje się go jako suplement diety lub roztwór do waporyzacji.

Susz i olejki CBD to produkty praktycznie wolne od psychoaktywnego THC, nie powodujące uzależnienia i w pełni legalny. Działają w podobny sposób – harmonizująco na układ nerwowy i immunologiczny, przeciwbólowo, przeciwzapalnie, uspokajająco, przeciwdepresyjnie i przeciwdrgawkowo.

Obecnie rynek leczniczych konopi przeżywa w Polsce niezwykle dynamiczny rozwój, co odzwierciedla rosnąca liczba rolników ubiegających się w ostatnim czasie o dofinansowanie upraw i rekordowy wzrostem ich areału.

Produkty wytwarzane z konopi włóknistych i indyjskich, a także syntetyczne odpowiedniki zawartych w nich bioaktywnych związków, stosuje się jako wspomaganie terapii trudnych w terapii i nieuleczalnych chorób przewlekłych, które przebiegają z objawami takimi jak ból, wzmożone napięcie mięśniowe, utrata apetytu, nudności i wymioty.

Wśród zastosowań leczniczych konopi znajdują się m.in. choroby jelit, autoimmunologiczne, zakażenie HIV, niektóre lekooporne formy padaczki oraz nowotwory, a także wspomaganie pacjentów przechodzących chemoterapię.

Choć leczniczo stosuje się zarówno produkty z THC, CBD oraz z obiema tymi substancjami jednocześnie, medyczna marihuana to formalnie tylko pierwsza kategoria z wymienionych.

W wielu przypadkach oba związki są postawą leczenia uzupełniającego w ciężkich postaciach chorób neurologicznych, w tym choroby Alzheimera, bólów fantomowych i neuropatycznych, a także nowotworów, zwłaszcza glejaka mózgu.

Połączenie THC i CBD działa silniej niż sam CBD, który ma jednak cenną właściwość niwelowania skutków ubocznych tetrahydrokannabinolu, takich jak lęk i niepokój.

Obecnie trwa kilka badań klinicznych nad zastosowaniem kannabinoidów w leczeniu i prewencji COVID-19, przy czym pierwsze doniesienia medyczne na ten temat ich korzystnych właściwości w tym zakresie pojawiły się już ponad rok temu.

Obfitujące w CBD wyciągi z konopi siewnych wykazały obiecujące właściwości m.in. w badaniach kanadyjskich. Odkryto, że zmniejszają liczbę dostępnych dla koronawirusa receptorów komórkowych ACE2, poprzez które dochodzi do zakażenia, co zbadano w laboratoriach na tkankach ludzkich. Wykazano też przeciwzapalne właściwości wyciągów, z których te o najlepszym działaniu będą podlegać dalszym badaniom.

ZOBACZ: Nicole Kidman wspiera produkcję kosmetyków na bazie konopi