Czym są cukry proste? Podział i występowanie monosacharydów

Cukry proste charakteryzują się tym, że zawierają od 3 do 7 atomów węgla w cząsteczce. Poza tym w ich skład wchodzi również tlen oraz wodór. Charakterystyczne dla nich jest to, że posiadają grupę karbonylową oraz kilka grup hydroksylowych. Ich odczyn jest obojętny i dobrze rozpuszczają się w wodzie. To, co ważne to fakt, że te monosacharydy nie są rozkładane w pojedynczych cząsteczkach przez enzymy trawienne, a są bezpośrednio wchłaniane z przewodu pokarmowego. Dodatkowo łatwo się krystalizują, nie mają zapachu, a ich temperatura topnienia to 140 stopni Celsjusza. Stanowią cenne źródło energii dla ludzkiego organizmu, bowiem z jednego grama cukru prostego możliwe jest uzyskanie nawet do 4 kalorii.

Cukry proste dzielimy na cztery podstawowe grupy: glukozę, fruktozę, galaktozę, a także mannozę. Stanowią one również element pozostałych węglowodanów takich jak monosacharydy, disacharydy, polisacharydy czy oligosacharydy. Dla przykładu z połączenia glukozy i fruktozy powstaje nam sacharoza, którą najczęściej znajdziemy w cukrze trzcinowym i buraczanym, maltoza będąca połączeniem resztek glukozy czy laktoza, która powstaje w wyniku połączenia glukozy i galaktozy i jest mniej słodka od pozostałych cukrów, a znajdziemy ją najczęściej w przetworach mlecznych.

To najważniejszy cukier dla ludzkiego organizmu, gdyż to właśnie do glukozy w procesie trawienia rozkładane są wszystkie węglowodany i wchłaniane do krwi. Jest to monosacharyd, który najczęściej znajdziemy w owocach (śliwkach, winogronach, czereśniach czy bananach), sokach czy miodzie. Posiada 6 atomów węgla. Często znajdziemy ją pod nazwą cukier gronowy. Stanowi podstawowy substrat energetyczny dla naszego organizmu.

Źródłem glukozy są przede wszystkim rośliny. Z kolei proces, który pozwala na “stworzenie” glukozy to fotosynteza. Proces ten zachodzi w komórkach roślin zawierających chlorofil. Tam z połączenia wody, dwutlenku węgla i światła, powstaje glukoza i tlen.

Fruktoza jest składnikiem oligo- i polisacharydów. Pochodną fruktozy jest syrop glukozowo-fruktozowy, czyli substancja, która jest bardzo często dodawana przez producentów żywności do napojów owocowych oraz słodyczy. Najczęściej fruktozę znajdziemy w różnych miodach, sokach owocowych, ale również w owocach. Warto jednak mieć na uwadze, że spożycie jej w zbyt dużych ilościach może prowadzić do nieprzyjemności ze strony układu pokarmowego takich jak problemy żołądkowo-jelitowe czy biegunka.

Występuje ona najczęściej jako element oligosacharydów (jest m.in. składnikiem laktozy) i polisacharydów. Do jej przekształcenia w glukozę dochodzi w wątrobie.

Galaktozę poza mlecznymi produktami znajdziemy m.in. w orzechach, bulwach, majonezie czy ketchupie, podrobach zwierzęcych, zbożach, warzywach (papryka, pomidor) roślinach strączkowych (fasola, ciecierzyca) czy owocach (figach, melonach).

Należy jednak uważać na spożywane ilości galaktozy bowiem jej nadmiar prowadzi do rzadkiej choroby – galaktozemii, która jest cięższym schorzeniem niż nietolerancja laktozy.

Jest to cukier, który znajdziemy w wielu owocach takich jak jabłka, jagody, żurawina, pomarańcze czy brzoskwinie. Można ją również spotkać w orzechach, fasoli i kukurydzy. Odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie wątroby i jelit, a także jest stosowana leczniczo w przypadku chorób pęcherza. Uznawana jest za cukier całkowicie bezpieczny, bowiem nie wywołuje żadnych skutków ubocznych. Powinny na nią jednak uważać kobiety w ciąży, jednak stosowana w umiarze jest dla nich bezpieczna.