Białaczka u dzieci. Groźna choroba, którą można pokonać

Białaczka to nowotwór układu krwiotwórczego. Komórki nowotworowe pojawiają się we krwi i w szpiku. W białaczce szpik kostny wytwarza wiele białych krwinek (czyli komórek uczestniczących w zwalczaniu patogenów), które nie są w stanie chronić organizmu przed infekcjami. Bywa też, że białaczka rozprzestrzenia się ze szpiku kostnego do innych części ciała: klatki piersiowej, wątroby a nawet mózgu.

U dzieci białaczka jest najczęściej diagnozowanym nowotworem. Na około 1000 pacjentów, którzy co roku w Polsce trafiają pod opiekę onkologów dziecięcych, prawie co trzeci to właśnie białaczka.

Większość przypadków białaczki u dzieci to:

• ALL, czyli ostra białaczka limfoblastyczna
  Najczęściej występuje we wczesnym dzieciństwie, a jej szczyt przypada na okres od 2 do 5 roku życia. Atakuje limfocyty. Limfocyty to jeden z rodzajów leukocytów, czyli białych krwinek. Częściej chorują na nią chłopcy.
• AML, czyli ostra białaczka szpikowa
  Nieco częściej występuje w ciągu pierwszych 2 lat życia i w wieku nastoletnim. Atakuje komórki blastyczne inaczej blasty (niedojrzałe białe krwinki).

Białaczki przewlekłe u dzieci występują rzadko. Do tej grupy należą:

• CML, czyli przewlekła białaczka szpikowa
  Ma tendencję do występowania częściej u nastolatków niż u młodszych dzieci.
• JMML, czyli młodzieńcza białaczka mielomonocytowa
  Zwykle występuje u małych dzieci, średnio w wieku około 2 lat. Nieco częściej występuje u chłopców.

Dzieci chore na białaczkę mogą częściej niż inne dzieci zapadać na infekcje wirusowe lub bakteryjne. Wszystko dlatego, że ich białe krwinki nie są w stanie zwalczać infekcji. Może również wystąpić niedokrwistość, która objawia się niską liczbą czerwonych krwinek.

Najczęstsze objawy białaczki to:

• bladość,
• częste zmęczenie, brak energii,
• częste siniaki i wybroczyny,
• krwawienia z nosa,
• długie krwawienia po niewielkim skaleczeniu,
• ból kości lub stawów, czasami powodujący utykanie,
• powiększone węzły chłonne,
• słaby apetyt i utrata wagi,
• gorączkę bez innych objawów i jasnej przyczyny,
• ból brzucha.

Czasami białaczka może się rozprzestrzeniać, czyli dawać przerzuty. Jeśli rozprzestrzeni się do mózgu, objawy mogą obejmować bóle głowy, drgawki, problemy z równowagą lub problemy z widzeniem. Jeśli rozprzestrzeni się do węzłów chłonnych w klatce piersiowej, objawy mogą obejmować problemy z oddychaniem i ból w klatce piersiowej.

Dzięki odpowiedniej diagnostyce i leczeniu, rokowania dla dzieci i nastolatków z białaczką są dziś optymistyczne. Większość białaczek dziecięcych ma bardzo wysokie wskaźniki remisji. Remisja oznacza, że badania nie wykazują żadnych komórek nowotworowych w organizmie.

• Dla dzieci z ostrą białaczką limfoblastyczną, leczonych według współczesnych protokołów leczniczych, wskaźnik przeżywalności sięga 90%.
• Dla dzieci z białaczką szpikową jest to ponad 65%.

Leczenie polega na:

• Chemioterapii
  To główny sposób leczenia białaczki dziecięcej. Dawki i stosowane leki różnią się w zależności od wieku dziecka i rodzaju białaczki.
• Radioterapii
  Polega na wykorzystaniu promieniowania jonizującego do niszczenia komórek nowotworowych.
• Terapiach celowanych
  Polegają na podaniu specyficznych leków, które znajdują i atakują komórki nowotworowe, nie uszkadzając przy tym zdrowych komórek.
• Przeszczepie komórek macierzystych (szpiku kostnego)
  Wprowadzanie zdrowych komórek do organizmu pacjenta.

Przyszłości leczenia chorób nowotworowych - w tym również białaczek - upatruje się coraz bardziej w terapiach celowanych, indywidualnych dla każdego pacjenta. Od września 2021 refundacją dla dzieci chorujących na ostrą białaczkę limfoblastyczną B-komórkową, objęta została terapia CAR-T Cells. W dużym uproszczeniu, polega na „przeprogramowaniu” limfocytów T pacjenta w taki sposób, aby potrafiły samodzielnie niszczyć nowotwór.

Na horyzoncie już rysują się kolejne koncepcje, które jeszcze bardziej mają poprawić skuteczność leczenia. Od terapii komórkami hodowanymi, przez komórki modyfikowane genetycznie CAR-CIK, po terapię genową z edycją genomu włącznie. Badania trwają na całym świecie i dają nadzieję na jeszcze skuteczniejsze leczenie białaczki.